โอกาสของไทยในสินค้ากระดาษและบรรจุภัณฑ์ในแอฟริกาตะวันออก-กรณีศึกษาประเทศยูกานดา

ยูกานดาเป็นคู่ค้าลำดับที่ 4 ของไทยในแอฟริกาตะวันออก รองจาก เคนยา แทนซาเนีย เอธิโอเปียตามลำดับ โดยมีมูลค่าการค้าระหว่างกันประมาณ 800 ล้านบาทต่อปี ซึ่งยังเป็นจำนวนที่น้อยมาก หากเทียบกับศักยภาพของไทยที่จะส่งออกมาได้ สินค้ากระดาษและบรรจุภัณฑ์ในแอฟริกาตะวันออก ก็เป็นสินค้าสำคัญรายการหนึ่งที่ไทยมีโอกาสส่งออกไปยูกานดา โดยสินค้าดังกล่าวเป็นสินค้าลำดับที่ 5 ที่ไทยมีการส่งออกไปที่ยูกานดา มูลค่าประมาณ 40 ล้านบาทต่อปี (2565) อย่างไรก็ดี สคต. พิจารณาเห็นว่า โอกาสในการส่งออกสินค้าดังกล่าวของไทยยังมีโอกาสอีกมาก เนื่องด้วยประเด็นต่างดังนี้

ประการที่ 1 ยูกานดามีการนำเข้าสินค้าประเภทนี้ ถึงกว่า 2,200 ล้านบาทต่อปี โดยมีแหล่งนำเข้าสำคัญ คือ เคนยา จีน อิตาลี แอฟริกาใต้ อิตาลี ตามลำดับ น่าจะมีช่องว่างให้ไทยเข้ามาทำตลาดได้ ปัจจุบันไทยเป็นแหล่งนำเข้าลำดับที่ 13 มีส่วนแบ่งตลาดเพียง 0.7% นอกจากนั้น สถิติการส่งออกของไทยในช่วงปี 2562-2565 นั้น มีอัตราการขยายตัวเฉลี่ยสูงถึง 11% และในปี 2566 มีอัตราสูงกว่า +142.11% ทำให้ สคต. มองว่ายังมีโอกาสอีกมากในอนาคต

ประการที่ 2 ประเทศยูกานดา เป็นประเทศหนึ่งในแอฟริกาตะวันออกที่มีอัตราการเจริญเติบโตค่อนข้างสูงในช่วง 5-6 ปีที่ผ่านมาเฉลี่ยร้อยละ 6-8% ต่อปี โดยปี 2023 และ 2024 นั้น คาดการณ์ว่าจะขยายตัวกว่าร้อยละ 6-7% ทำให้น่าจะมีการขยายตัวในการนำเข้าสินค้าได้อีกมากในอนาคต นอกจากนั้น หากพิจารณา ขนาดของประชากรของประเทศที่มีกว่า 35 ล้านคนแล้ว หากพิจารณาว่า 10-20 เป็นคนที่มีรายได้สูงและปานกลาง ยูกานดาก็จะเป็นตลาดขนาดกว่า 5-8 ล้านคนในการส่งออกสินค้าได้

ประการที่ 3 ยูกานดาเป็นประเทศที่มีความอุดมสมบูรณ์ทางด้านผลิตผลทางการเกษตรและอาหาร เช่น กาแฟ มันสำปะหลัง นม เป็นต้น ทำให้มีความจำเป็นต้องมีการพัฒนาด้านบรรจุภัณฑ์ที่ใช้ในอุตสาหกรรมอาหารเป็นจำนวนมาก เช่น ถนอมอาหาร ส่งออก หรือ แปรรูป เป็นต้น อีกมากในอนาคต ซึ่ง สคต. เชื่อว่า ตลาดและความต้องการสินค้าประเภทนี้ น่าจะขยายตัวได้อัตราทีสูงตามไปด้วย

ประการที่ 4 ยูกานดาและแอฟริกาตะวันออกเป็นภูมิภาคหนึ่งที่มีการตื่นตัวในด้านการพัฒนาสินค้ารักษ์โลก หรือ BCG จะเห็นได้จากการที่ ประเทศในแอฟริกาตะวันออก ได้ร่วมกับ Environment for Development (EfD) และ Gothenburg Center for Sustainable Development (GMV) ซึ่งเป็น NGO ที่ทำงานด้านสิ่งแวดล้อมในแอฟริกาของกลุ่มทุนจากยุโรป กำลังดำเนินการช่วยประเทศในแอฟริกาให้พัฒนาเพื่อมุ่งไปสู่เศรษฐกิจสีเขียว (IGE) ความคิดริเริ่มนี้มีเป้าหมายเพื่อจัดการกับความท้าทายที่ภูมิภาคกำลังเผชิญเกี่ยวกับมลพิษการลดลงของทรัพยากรธรรมชาติ และการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ ในแนวคิดที่ว่านี้ ทำให้ความต้องการวัสดุบรรจุภัณฑ์สีเขียวเพื่อเป็นกำลังขับเคลื่อนตลาดในอนาคต ย่อมมีมากขึ้นตามไปด้วย โดยเฉพาะอย่างยิ่งโซลูชั่นบรรจุภัณฑ์กระดาษ ซึ่งได้รับการสนับสนุนเพิ่มเติมจากการบังคับใช้กฎหมายที่เข้มงวดเกี่ยวกับการห้ามใช้พลาสติกแบบใช้ครั้งเดียวในภาคอาหารและเครื่องดื่มทั้งในเคนยาและยูกานดา ทำให้สคต. เชื่อมั่นว่า ประเทศไทยที่มีเทคโลยีการผลิตที่แข่งขันได้น่าจะสามารถขยายตลาดในสินค้านี้ได้อีกมาก

ประการสุดท้าย สินค้าไทยมีชื่อเสียงในด้านคุณภาพและความหลากหลายของสินค้า โดยความเชื่อที่ว่า ผู้บริโภคมีความยินดีจะจ่ายในสินค้าจากไทยที่ราคาที่สูงมากกว่าจีน แต่มีราคาย่อมเยากว่าสินค้าจากยุโรปหรือสหรัฐ เป็นต้น ทำให้ผู้ส่งออกไทยควรใช้โอกาสที่ผู้บริโภคมีความเชื่อมั่นในสินค้าของไทยเช่นนี้ เป็นโอกาสในการทำตลาดในช่วง 5-10 ปีต่อจากนี้ โดยเร็วต่อไป

สภาพตลาดกระดาษและบรรจุภัณฑ์โดยทั่วไป

ยูกันดานำเข้ากระดาษและกระดาษแข็ง สิ่งของจากเยื่อกระดาษ กระดาษ และกระดาน อยู่ที่ 105.71 ล้านดอลลาร์สหรัฐ หรือประมาณ 3,000 ล้านบาทในปี 2565 ตามฐานข้อมูลการค้าระหว่างประเทศของ COMTRADE แห่งสหประชาชาติ

โดยมีการคาดการณ์ว่า การนำเข้ากระดาษไปยังยูกันดาจะเพิ่มขึ้นประมาณร้อยละ 5% ในช่วง 5 ปีจากนี้ (2023-2028) นอกจากนั้น Uganda Investment Authority (UIA) ยังได้อนุญาตอุตสาหกรรมอย่างน้อย 10 แห่ง      ที่เกี่ยวข้องกับการผลิตผลิตภัณฑ์บรรจุภัณฑ์กระดาษ ในปี 2023 ที่ผ่านมา และมีแนวโน้มที่ผู้ผลิตและประกอบการในอุตสาหกรรมการผลิตโพลีเอทิลีนหรือพลาสติกหลายแห่งที่เปลี่ยนเป้าหมายเพื่อเริ่มผลิตผลิตภัณฑ์กระดาษตามกระแสการลดใช้พลาสติกในบรรจุภัณฑ์ในอนาคตตามที่ได้กล่าวไปข้างต้น

โดยทั่วไป ประเภทของกระดาษที่ผลิตโดยโรงงานในแอฟริกามีตั้งแต่ กระดาษทิชชู่ แผ่นกระดาน ร่องและกระดาษซับ ไปจนถึงงานเขียนและงานพิมพ์และกระดาษหนังสือพิมพ์ ประเทศซึ่งเป็นผู้ผลิตกระดาษรายใหญ่ของแอฟริกา เช่น แอลจีเรีย อียิปต์ เคนยา โมร็อกโก ไนจีเรีย ตูนิเซีย แทนซาเนีย และแอฟริกาใต้ เป็นต้น อย่างไรก็ตาม ความต้องการมีมากกว่าปริมาณที่ผลิตได้ และเกือบครึ่งหนึ่งของทวีปไม่มีทางเลือกอื่นนอกจากนำเข้ากระดาษและผลิตภัณฑ์กระดาษรวมถึงวัตถุดิบจากต่างประเทศ

ในภูมิภาคแอฟริกาตะวันออก มีการสร้างโรงงานกระดาษที่ใหญ่ที่สุดในเอธิโอเปีย จากข้อตกลงที่ลงนามระหว่าง Yekatit Pulp and Paper และ China Engineering Corporation (CEC) ทำให้มีการผลิตกระดาษบรรจุภัณฑ์ 70,000 ตันและกระดาษทิชชู่ 15,000 ตันต่อปี

กฎระเบียบการนำเข้าสินค้า อัตราภาษีและค่าใช้จ่ายต่างๆ

• ภาษีนำเข้าร้อยละ 16.8% (จากราคา CIF)
• ภาษีมูลค่าเพิ่มร้อยละ 18 (จากราคา CIF)
• การตรวจสอบเอกสารมาตรฐานสินค้าก่อนการส่งออก เรียกว่า Pre-Export Verification of Conformity (PVoC) ซึ่งเป็นเอกสารที่ต้องยื่นต่อกับหน่วยงานด้านมาตรฐานของยูกานดา Uganda National Bureau of Standards (UNBS) ทั้งนี้ เอกสารดังกล่าว จะต้องได้รับการรับรองและตรวจสอบจากตัวแทนที่ได้รับการแต่งตั้งในประเทศนั้นๆจากรัฐบาลเคนยา สำหรับไทยคือ บริษัท SGS (ประเทศไทย) โดยเมื่อบริษัทได้ตรวจสอบตามกระบวนการแล้ว จะออกเอกสารรับรองที่เรียกว่า Certificate of Conformity (COC) or Certificate of Inspection (COI) เพื่อรับรองว่า สินค้านี้มีมาตรฐานตามที่หน่วยงานด้านมาตรฐานให้การรับรองไว้แล้ว โดยการตรวจสอบในกระบวนการข้างต้น ต้องทำในทุก Shipment

สถานการณ์และแนวโน้มการนำเข้าสินค้าจากต่างประเทศ (เฉพาะสินค้ากระดาษ)

Product: HS 48 Paper and paperboard; articles of paper pulp, of paper or of paperboard

มูลค่า (USD ; เหรียญสหรัฐฯ)

วิเคราะห์ SWOT สินค้ากระดาษและบรรจุภัณฑ์ในแอฟริกาตะวันออก

รายชื่อผู้นำเข้า

ความเห็นของ สคต.

สคต. เห็นว่า แม้ตลาดของสินค้าดังกล่าวอาจมีขนาดตลาดที่ยังไม่สูงมากนัก หากเปรียบเทียบกับตลาดในประเทศอื่นๆ เช่น เอเชีย ยุโรป ญี่ปุ่น หรือ สหรัฐฯ แต่หากมองในระยะยาวในช่วง 5-10 ปีต่อจากนี้ ขนาดตลาดในภูมิภาคแอฟริกาตะวันออก คาดการณ์จะมีคนชั้นกลางที่มีกำลังชื้อมีจำนวนมากถึง 100-150 ล้านคน ในอีก 5 ปีข้างหน้าโดยในกลุ่มนี้ เป็นผู้มีรายได้สูงกว่า 50 ล้านคน ซึ่งยังมีความน่าสนใจที่ผู้ส่งออกไทยจะขยายการค้ามาในช่วงนี้ เพราะการแข่งขันยังมีคู่แข่งไม่มากนัก นอกจากนั้น แม้จะมีความแข่งขันที่สูงในด้านราคา แต่หากสินค้ามีมาตรฐานหรือความน่าสนใจแล้ว หากมีราคาที่เหมาะสมไม่แพงมากนัก หากเปรียบเทียบกับสินค้าจากยุโรปแล้ว ผู้บริโภคที่มีความสามารถในการชื้อสินค้าได้ ก็จะไม่ลังเลที่จะซื้อสินค้าเหล่านั้นต่อไป

อย่างไรก็ดี ความน่าเชื่อถือของผู้นำเข้าหรือ คู่ค้าที่ผู้ส่งออกไทยจะทำการค้าด้วย ควรทำการค้าแบบระมัดระวังมากกว่าปกติ หรือ ควรได้มีการตรวจสอบกับหน่วยงานของไทย (ในกรณีนี้คือ สคต.) เพื่อปกป้องการฉ้อโกงหรือหลอกลวงที่ยังมีอยู่เป็นจำนวนมากในแอฟริกา ทั้งนี้ ปัจจุบัน สคต.ได้พบว่า ผู้นำเข้าหลายรายได้ใช้วิธีการชำระเงินผ่านระบบธนาคาร เช่น L/C มากขึ้น เนื่องจากความน่าเชื่อถือของธนาคารในแอฟริกาทั้งหมดมีความปลอดภัยมาก

ขึ้นในปัจจุบัน โดยมีความปลอดภัยกว่าการขำระเงินด้วยการโอนเงิน (หรือ T/T) ซึ่งผู้ส่งออกควรให้ความสนใจที่จะเสนอเงื่อนไขการชำระเงินตามสมควรในช่วงนี้

ผู้ส่งออกที่สนใจข้อมูลเพิ่มเติมต่าง ๆ เกี่ยวประเทศเคนยา และประเทศในแอฟริกาตะวันออก ท่านสามารถติดต่อสอบถามได้ที่ E-mail: ของสำนักงานฯ ที่ info@ocanairobi.co.ke