เศรษฐกิจแฟนคลับ “Fan Economy” ในจีน

เศรษฐกิจแฟนคลับ ซึ่งเป็นปรากฏการณ์ทางเศรษฐกิจที่เกิดขึ้นใหม่ หมายถึงรูปแบบรายได้โดยอิงจากการเชื่อมโยงทางอารมณ์ระหว่างแฟนคลับกับบุคคลที่มีความน่าสนใจ (โดยปกติจะเป็นไอดอล คนดังในสาขาต่างๆ หรือ Virtual IP) สร้างมูลค่าทางเศรษฐกิจโดยการแปลงความชื่นชอบ การติดตาม(Royalty) และความเต็มใจของแฟนๆ ให้เป็นพฤติกรรมการบริโภคที่แท้จริง แกนหลักของเศรษฐกิจแฟนคลับอยู่ที่การสะสมและการใช้ “ทุนทางอารมณ์” กล่าวคือ บริษัทหรือบุคคลจะพึ่งพาพลังของชุมชนแฟนคลับ และการใช้โซเชียลมีเดีย แพลตฟอร์มดิจิทัล และเครื่องมืออื่นๆ เพื่อเปลี่ยนการลงทุนทางอารมณ์ของแฟนๆ ให้เป็นมูลค่าแบรนด์ การขายสินค้า และการสมัครเป็นสมาชิกบริการ เป็นต้น

เศรษฐกิจแฟนคลับสามารถแบ่งเป็น เศรษฐกิจของแฟนคลับคนดัง เศรษฐกิจของแฟนคลับภาพยนตร์ เศรษฐกิจของแฟนคลับเกม เศรษฐกิจของแฟนคลับกีฬา เป็นต้น แต่ละกลุ่มเหล่านี้มีฐานแฟนคลับและการดำเนินธุรกิจที่เป็นเฉพาะ เศรษฐกิจของแฟนคลับคนดังส่วนใหญ่พึ่งพาเสน่ห์ส่วนตัวและอิทธิพลของดารา และสร้างมูลค่าเชิงพาณิชย์จากกิจกรรมต่างๆ เช่น การจัดคอนเสิร์ต และงานแฟนมีตติ้ง เศรษฐกิจของแฟนภาพยนตร์มุ่งเน้นไปที่ละคร ภาพยนตร์ และผลงานอื่นๆ และดึงดูดการบริโภคของแฟนคลับผ่านการผลิตและประชาสัมพันธ์ภาพยนตร์ เศรษฐกิจของแฟนเกมขึ้นอยู่กับผลิตภัณฑ์เกมและโต้ตอบกับแฟนคลับผ่านการขายเกม การซื้อขายอุปกรณ์ Virtual และกิจกรรมออฟไลน์ เศรษฐกิจของแฟนคลับกีฬาเกี่ยวข้องกับการแข่งขันกีฬา ทีมกีฬา และนักกีฬา และบรรลุผลประโยชน์ทางเศรษฐกิจผ่านการจำหน่ายตั๋วการชมการแข่งขันกีฬา สินค้ากีฬา และของที่ระลึก

เศรษฐกิจแฟนคลับสามารถแบ่งออกเป็นรูปแบบธุรกิจโดยตรงและรูปแบบธุรกิจทางอ้อม รูปแบบธุรกิจโดยตรงส่วนใหญ่สร้างมูลค่าทางการค้าผ่านแฟนๆ ที่ซื้อสินค้าหรือบริการที่เกี่ยวข้องโดยตรง เช่น การซื้ออัลบั้มเพลง ตั๋วภาพยนตร์ อุปกรณ์ประกอบเกม เป็นต้น รูปแบบธุรกิจทางอ้อม คือ การขับเคลื่อนกิจกรรมทางธุรกิจอื่นๆ ผ่านการสนับสนุนและการมีส่วนร่วมของแฟนๆ เช่น โฆษณา ความร่วมมือของแบรนด์ กิจกรรมออนไลน์และออฟไลน์ เป็นต้น นอกจากนี้ ด้วยการพัฒนาของโซเชียลมีเดียและแพลตฟอร์มออนไลน์ เศรษฐกิจแฟนคลับ ยังแสดงให้เห็นแนวโน้มของการผสมผสานระหว่างแพลตฟอร์มออนไลน์และออฟไลน์ โดยส่วนใหญ่แล้ว ออนไลน์ถือเป็นแพลตฟอร์มสำหรับการสื่อสารและการโต้ตอบแก่แฟนๆ ในขณะที่ออฟไลน์ก็มีการจัดงานแฟนมีตติ้งและการแจกลายเซ็นต์เพื่อตอบสนองความต้องการที่หลากหลายของแฟนคลับ

การพัฒนาของเศรษฐกิจแฟนคลับของจีน

การพัฒนาเศรษฐกิจแฟนคลับในประเทศจีนสามารถย้อนกลับไปในทศวรรษ 1990 เมื่อกลุ่มแฟนคลับส่วนใหญ่จะติดตามนักร้องและดาราภาพยนตร์ โดยเริ่มก่อตัวและค่อยๆ มีอิทธิพลทางด้านดนตรี ภาพยนตร์ เมื่อเข้าสู่ศตวรรษที่ 21 ด้วยความนิยมทางอินเทอร์เน็ตและการเติบโตของโซเชียลมีเดีย เศรษฐกิจแฟนคลับจึงมีลักษณะที่หลากหลาย ประมาณปี ค.ศ.2005 ด้วยการพัฒนาของแพลตฟอร์มอีคอมเมิร์ซ เช่น Taobao เศรษฐกิจแฟนคลับ เริ่มถูกรวมเข้ากับอีคอมเมิร์ซ หลังจากปี ค.ศ.2010 ความนิยมของแพลตฟอร์มโซเชียลมีเดีย เช่น Weibo และ WeChat เศรษฐกิจแฟนคลับได้พัฒนาอย่างรวดเร็ว แฟนๆ สามารถโต้ตอบกับดาราผ่านแพลตฟอร์มเหล่านี้และมีส่วนร่วมในกิจกรรมออนไลน์และออฟไลน์ต่างๆ และรูปแบบธุรกิจของเศรษฐกิจแฟนคลับมีความหลากหลายมากขึ้น รวมถึงการไลฟ์สด ระบบสมาชิก การระดมทุนของแฟนๆ เป็นต้น

เศรษฐกิจแฟนคลับต้นน้ำ กลางน้ำ และปลายน้ำ

ห่วงโซ่ต้นน้ำของเศรษฐกิจแฟนคลับส่วนใหญ่ประกอบด้วยแพลตฟอร์มการสร้างและเผยแพร่เนื้อหา บริษัท ผู้ค้าแบรนด์ โซเชียลมีเดียและเอเจนซี่ การตลาดดิจิทัล ในด้านปลายน้ำ อิทธิพลของเศรษฐกิจแฟนคลับมีการพัฒนาที่แพร่หลายและลึกซึ้ง ในสาขาบันเทิง ดนตรี ภาพยนตร์ รายการวาไรตี้ การถ่ายทอดสด พึ่งพาแฟนคลับโดยตรงเพื่อสร้างรายได้จากการจัดคอนเสิร์ต และงานแฟนมีตติ้ง ซึ่งได้กลายเป็นแหล่งรายได้ที่สำคัญ ด้านสาขากีฬาได้เปิดใช้งานกิจกรรมต่างๆ ผ่านการถ่ายทอดสด การรับรองดาราและช่องทางอื่นๆ ดึงดูดกลุ่มแฟนๆ ในด้านเกมและแอนิเมชั่น มีโมเดลทางเศรษฐกิจแฟนคลับที่พึ่งพาไอดอลเสมือนจริงและตัวละครในเกม ขับเคลื่อนการซื้อในเกม กิจกรรมออฟไลน์ และการเติบโตทางเศรษฐกิจในด้านอื่นๆ นอกจากนี้ การศึกษา การท่องเที่ยว กิจกรรมการกุศล ยังได้เริ่มแสวงหาเส้นทางบูรณาการของเศรษฐกิจแฟนคลับ เช่น การบรรยายของคนดัง เส้นทางการเดินทางของดารา โครงการการกุศล เป็นต้น ซึ่งได้มีการต่อยอดและขยายขอบเขตการใช้งานของเศรษฐกิจแฟนคลับต่อไปอย่างกว้างขวาง

ขนาดตลาดและอัตราการเติบโตของเศรษฐกิจแฟนคลับในประเทศจีน

ในปี ค.ศ. 2021 ขนาดตลาดของเศรษฐกิจแฟนคลับของจีนมีมูลค่าเกิน 187.3 พันล้านหยวน เมื่อเทียบกับปีที่ผ่านมา อัตราการเติบโตสูงถึง 9.3% ให้เห็นอย่างชัดเจนว่าเศรษฐกิจแฟนคลับมีการขยายตัวอย่างต่อเนื่อง ตั้งแต่ปี ค.ศ. 2016 ถึง ค.ศ.2022 อัตราการเติบโตต่อปีของตลาดคงอยู่ที่ 5.03% และขอบเขตของเศรษฐกิจแฟนคลับขยายอย่างกว้างขวางไปยังสาขาดนตรี ภาพยนตร์ วรรณกรรม และเกม จากสถิติของ Zhiyanzhan ขนาดตลาดของเศรษฐกิจแฟนคลับของจีนในปี ค.ศ. 2019 อยู่ที่ 166.151 พันล้านหยวน และในไตรมาสที่ 1 ปี 2024 ขนาดตลาดของเศรษฐกิจแฟนคลับของจีนอยู่ที่ 55.365 พันล้านหยวน เพิ่มขึ้น 6.06%

ขนาดตลาดของเศรษฐกิจแฟนคลับของจีน

ความเห็น สคต. ณ เมืองหนานหนิง

ด้วยภาพยนตร์และละครไทยปัจจุบันได้รับความนิยมในตลาดจีน ดาราวัยรุ่นไทยชื่อดังหลายรายมีฐานกลุ่มแฟนคลับเป็นจำนวนมากในตลาดจีน โดยหลังจากสถานการณ์การแพร่ระบาดของโควิด ดาราไทยได้เดินทางมาจีนเพื่อจัดงานแฟนมีตติ้ง เทศกาลดนตรี และกิจกรรมอื่นๆ ที่หลากหลาย ยกตัวอย่างหนังไทยเรื่องหลานม่า ที่เข้าฉายในจีนในเร็วๆ นี้ ซึ่งได้รับความนิยมจากผู้ชมชาวจีนอย่างลึกซึ้งและซาบซึ้งใจ ภาพยนตร์เรื่องนี้ทำคะแนนได้สูงถึง 9.0 บนแพลตฟอร์มของจีน สร้างความประทับใจให้กับผู้ชมชาวจีนอย่างลึกซึ้ง ดังนั้นอุตสาหกรรมบันเทิงที่เกี่ยวข้องของไทยควรถือโอกาสที่ดีดังกล่าว เปิดตัวผลงานภาพยนตร์ที่มีคุณภาพสูง ซึ่งตรงกับความต้องการของผู้ชมชาวจีน เข้าใจความต้องการของแฟนๆ และสร้างผลิตภัณฑ์ให้มีความหลากหลายขึ้น และการพยายามศึกษาข้อมูลเทรนด์ความต้องการต่างๆ เพื่อให้สามารถเข้าถึงกลุ่มแฟนคลับดังกล่าวผ่านสื่อโซเชียลมีเดีย อีกทั้งยังเป็นการส่งเสริมและสามารถสอดแทรก Soft Power เพื่อส่งเสริมการแลกเปลี่ยนทางวัฒนธรรมระหว่างจีนกับไทยผ่านภาพยนตร์ หรือกิจกรรมต่างกับแฟนคลับเพื่อให้สามารถเข้าถึงและขยายตลาดในจีนได้เพื่มมากขึ้น

——————————————————–

แหล่งที่มา:

https://baijiahao.baidu.com/s?id=1809700467155141565&wfr=spider&for=pc

https://app.xinhuanet.com/news/article.html?articleId=1a1f2f2aeff239e36bfd867829346c38

https://zhuanlan.zhihu.com/p/59409418

https://www.cifnews.com/tag/faneconomy

https://mp.weixin.qq.com/s?__biz=MzAxOTgwNDc5Ng==&mid=2650895728&idx=1&sn=a79fd34706072cd47e08f4d17